تحلیل فضایی محرومیت‌های توسعه‌یافتگی (مطالعۀ موردی: شهرستان‌های استان گیلان)

در پژوهش حاضر، تحلیل فضایی محرومیت‌های توسعه‌یافتگی با مطالعة شهرستان‌های استان گیلان صورت گرفته است. براین‌اساس، از پنج معیار (فعالیت و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی، نابرابری‌های اجتماعی- اقتصادی، جمعیت، راه و ارتباطات و بهداشت و درمان) و نوزده زیرمعیار استفاده شد. همچنین شهرستان‌های استان گیلان از طریق مدل تاپسیس و وزن‌دهی با شیوة AHP از منظر خبرگان در دو سطح حجم نمونه استادان دانشگاهی و مسئولان امر رتبه‌بندی و سطح‌بندی شده‌اند. در راستای تحلیل فضایی محرومیت‌ها، پس از ارزش‌گذاری زیرمعیارهای پژوهش از طریق سنجش میزان همبستگی، مهم‌ترین عامل، میزان نرخ بیکاری شناخته شده است. سپس با استفاده از روش دلفی راهکارهای مؤثر بر کاهش محرومیت‌های توسعه‌یافتگی از سوی کارشناسان شناسایی شده‌اند و از طریق مدل AHP میزان اهمیت عوامل مورد نظر اولویت‌بندی شده‌اند. مهم‌ترین راهکارها «بازشناسی فرصت‌های اشتغال از منطقة آزاد تجاری- صنعتی انزلی» و «فراهم‌آوردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی» معرفی شده‌اند، اما تعامل دانشگاه و بخش صنعت از طریق پارک‌های علم و فناوری و رویکرد به شکل‌گیری خوشه‌های صنعتی به هدایت منطقة آزاد انزلی، موجب توسعة متوازن و ساماندهی فعالیت شهرک‌ها و نواحی صنعتی شهرستان‌های استان گیلان می‌شود و فرصت‌های اشتغال را بدون مهاجرت در شهرستان‌های استان فراهم می‌آورد تا از این طریق محرومیت توسعه‌یافتگی استان نیز کاهش یابد. مهم‌ترین موانع پیش روی توسعة متوازن شهرک‌های صنعتی استان گیلان نیز کمبود نقدینگی، تهیة مواد اولیه و ماشین‌آلات تأثیرگذار بوده است. در این پژوهش، شهرستان‌های شفت، فومن، رضوان‌شهر، ماسال و صومعه‌سرا شهرستان‌های محروم ناحیة غرب و شهرستان املش در ناحیة شرق استان گیلان شناخته شده‌اند.